Konuşmaya yardımcı organlarda meydana gelen yapısal bozukluklar dil ve konuşma gelişimini etkilemektedir. Bu problemlerin içerisinde en çok rastlanan bozukluk Dudak, damak yarığına bağlı oluşan konuşma problemleridir. Dudak damak yarıklığı, çeşitli nedenlerle anne karnında hamileliğin 4-12.haftaları arasında bebeğin yüz bölgesinde birleşmenin duraklaması ile oluşan yapısal bir bozukluktur.

İkisi bir arada veya ayrı olarak görülebilir. Bu yarıklar diş etinde ve dudakta ya da yalnızca dudakta olabilir. Bazı yarıklar ise damağın başlangıcından dudaklara kadar olan kısmını kapsar. Damak yarıklıkları hem sert hem yumuşak damakta, yalnızca yumuşak damakta ya da yalnızca küçük dilde bulunabilir.

Dudak ve damak yarıkları toplumda yaklaşık 1/700 oranında konjenital (doğuştan) olarak görülen ve en sık rastlanan baş-yüz (kranyofasiyal) anomalisidir. 

Dudak yarıklığının konuşma gelişimi  üzerinde önemli  bir etkisi gözükmezken damak yarıklığı dil ve konuşma problemlerine yol açabilir. Yarık damaklı çocuklar, anormal bir ses üretme mekanizmasıyla doğmuş, çoğunlukla diğer gelişimleri normal olan ve dil yetisine sahip olan çocuklardır. Ancak konuşma üretimini sağlayacak mekanizmaları yetersizdir.  Bu yetersizlik, bazı vakalarda operasyon sonrasında da devam etmektedir. Ayrıca  orta kulak iltihabı, işitme kaybı ve diş sorunları da yarık damaklı çocuklarda yaygın olarak görülen bozukluklardır.

Yarık damaklı çocuklara erken dönemden itibaren bir dil ve konuşma terapistinin danışmanlığıyla yapılacak çalışmaların yanı sıra uygun tedaviler ve terapiler, normal ya da normale yakın bir dil gelişimine sahip olma ihtimalini arttırır.

Dudak-damak yarıklığına yönelik gerçekleştirilen dil ve konuşma terapisi diğer konuşma bozukluklarına uygulanan dil ve konuşma terapisi ile benzer ve farklı özellikler barındırmaktadır. Benzer yönü çocukların konuşma anlaşılırlığını yükseltmek amacı ile gerçekleştirilen sesleri uygun kullanma ve doğru sesletme uygulamalarıdır. Farklı yönü ise bu alandaki bilgi ve deneyimi gerektiren profesyonelliği içermesi, uygun prosedürlerin uygulanmasına yönelik formasyon ve ekip çalışmasını gerektirmesidir. Bu ekip içerisinde dil ve konuşma terapistleri çocuğun anlaşılabilir bir dil geliştirmesine yardımcı olur. Çocuğun gereksinimleri doğrultusunda dil gelişimi ve artikülasyon ile ilgili terapileri yürütür.